Tag Archives: nadciśnienie tętnicze

1. Nadciśnienie
   tętnicze – informacje ogólne

Nadciśnienie tętnicze (NT) jest  najważniejszym czynnikiem ryzyka chorób
układu krążenia określanym jako modyfikowalny, czyli taki, którego negatywne
oddziaływanie można  zniwelować poprzez
wprowadzenie odpowiednich zmian stylu życia , a także w razie konieczności
poprzez wdrożenie leczenia farmakologicznego. Światowa Organizacja Zdrowia
(WHO, World Health Organization) podaje, że NT jest wciąż pierwszą
przyczyną przedwczesnych zgonów na świecie. 
Około 30% osób nie wie, że choruje
na NT, co wynika z faktu, że prawie 40% dorosłych Polaków nie zna wartości własnego
ciśnienia tętniczego.

Ze względu na niską wykrywalność NT
w Polsce zaleca się, aby wykonywać kontrolne pomiary ciśnienia tętniczego u
wszystkich osób dorosłych przynajmniej raz w roku, niezależnie od
wcześniejszych wartości ciśnienia tętniczego.

• Prawidłowo przeprowadzony pomiar
  ciśnienia tętniczego

Do rozpoznania NT niezbędne jest wykonanie
prawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego. Obecnie w krajach Unii Europejskiej
zakazane jest stosowanie urządzeń zawierających rtęć. Zaleca się więc
używanie  sfigmomanometrów (aparatów do
mierzenia ciśnienia) automatycznych, półautomatycznych osłuchowych lub
oscylometrycznych.

Aby
dokonać wiarygodnego pomiaru ciśnienia tętniczego należy:

1. Wykonać pomiar aparatem zakładanym na ramię, który spełnia kryteria dokładności pomiarów tzn. posiada odpowiedni certyfikat (lista aparatów pomiarowych dopuszczonych do stosowania  została zamieszczona na stronie Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego: www.nadcisnienietetnicze.pl/dla_lekarzy/zalecenia_i_standardy/zalecenia_ptnt)

• Odpowiednio
  dobrać rozmiar mankietu. U większości osób pomiar wartości ciśnienia tętniczego należy
  przeprowadzić z zastosowaniem standardowego mankietu naramiennego (szerokość
  12–13 cm, długość 35 cm);
  w przypadku obwodu ramienia > 32
  cm należy zastosować większy mankiet, a u osób z obwodem
  < 24 cm
  — odpowiednio mniejszy
• Odpowiednio
  przygotować się do wykonania pomiaru ciśnienia tętniczego:

• Co
  najmniej 30 minut przed wykonaniem pomiaru należy powstrzymać się od spożywania
  kawy, palenia papierosów i przyjmowania innych substancji stymulujących
• Pomiar
  ciśnienia tętniczego należy wykonać przynajmniej po 5-minutowym odpoczynku w
  pozycji siedzącej z podpartymi plecami, w cichym pomieszczeniu, zaś ręka , na
  której wykonywany jest pomiar, powinna być zgięta w łokciu, rozluźniona i
  wsparta na poziomie serca. Ramię powinno być wolne od uciskającej odzieży.
• Zastosować
  prawidłową technikę pomiaru.  W gabinecie
  lekarskim, pielęgniarka lub lekarz przeprowadzający pomiar powinien stosować
  się do wyżej wymienionych zaleceń oraz przeprowadzić pomiar zgodnie z
  prawidłową techniką pomiaru opisaną szczegółową dla różnego typu aparatów w
  aktualnych Wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego z 2019
  dotyczących zasad postępowania w nadciśnieniu tętniczym.

• Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze można rozpoznać, jeśli średnie
wartości ciśnienia tętniczego (wyliczone co najmniej z dwóch pomiarów
dokonanych podczas co najmniej dwóchróżnych wizyt) są równe lub wyższe niż 140 mm Hg dla
skurczowego ciśnienia tętniczego  i/lub 90 mm Hg dla
rozkurczowego ciśnienia tętniczego .

U chorych z wartościami skurczowego ciśnienia
tętniczego w zakresie 140–159 mm Hg i rozkurczowego ciśnienia tętniczego 90–99
mm Hg lekarz powinien określić ryzyko sercowo-naczyniowe takiego chorego i u
osób, u których to ryzyko nie jest wysokie (współistnieje niskie lub
umiarkowane ryzyko  sercowo- naczyniowym)
rozpoznanie powinno być potwierdzone poprzez przeprowadzenie 24-godzinnej
automatycznej rejestracji ciśnienia tętniczego 
(ABPM, ambulatory blood pressure monitoring) lub poprzez
przeprowadzenie domowych pomiarów ciśnienia tętniczego (tab. 1), przyjmując odmienne
normy dla tych pomiarów (tab. 2)

U chorych z wartościami skurczowymi
wynoszącymi 180
mm Hg i wyższymi i/lub rozkurczowymi wartościami
ciśnienia tętniczego równymi i przekraczającymi 110 mm Hg i NT można
rozpoznać podczas pierwszej wizyty, po wykluczeniu czynników podwyższających wartości ciśnienia,
na przykład: lęku,
bólu, spożycia alkoholu.

Eksperci zezwalają na rozpoznanie NT
na podstawie danych z wywiadu z chorym lub dokumentacji, która zawiera wartości
ciśnienia tętniczego lub informacje dotyczące przyjmowania leków na
nadciśnienie tętnicze tzw. leków hipotensyjnych.

Tabela 1.

Zalecenia dotyczące prowadzenia domowych pomiarów ciśnienia tętniczego wg wytycznych PTNT z 2019 roku

Zaleca się używanie w pełni automatycznych aparatów posiadających walidację z mankietem zakładanym na ramię (patrz: http://www.nadcisnienietetnicze.pl/dla_lekarzy/zalecenia_i_standardy/zalecenia_ptnt) Pomiary należy wykonywać przez 6–7 kolejnych dni przed wizytą (min. 3 dni)Należy wykonywać po 2 pomiary w kilkuminutowych odstępach, rano i wieczorem, o stałych porach (np. 6.00–18.00, 7.00–19.00 itp.).Pomiar powinien być wykonywany przed przyjęciem leków i przed jedzeniemZaleca się wykonywanie pomiarów zgodnie z opisanymi wyżej zasadamiPacjent powinien zapisywać uzyskane wartości ciśnienia tętniczego w poszczególnych pomiarach w dzienniczku samokontroliŚrednie wartości ciśnienia w domowych pomiarach ciśnienia tętniczego oblicza się, pomijając wartości z pierwszej doby prowadzenia pomiarówNależy rozważyć celowość domowych pomiarów ciśnienia u chorych z podwyższonym poziomem lękuWartości pomiarów domowych nie powinny służyć do doraźnej modyfikacji terapii przez samego pacjenta

Tabela 2.

Kategoria	Skurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)		Rozkurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)
Pomiary w gabinecie	≥140	i/lub	≥90
Całodobowa rejestracja ciśnienia tętniczego (ABPM)
- w ciągu dnia (lub czuwania)	≥135	i/lub	≥85
- w nocy (lub w czasie snu)	≥120	i/lub	≥70
- średnia w ciągu doby	≥130	i/lub	≥80
Pomiary domowe ( średnia z min.  3 dni)	≥135	i/lub	≥85

• Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego

Klasyfikacja NT jest oparta na pomiarach gabinetowych
z podziałem na trzy stopnie i wyróżnieniem podtypu izolowanego nadciśnienia
skurczowego (ISH, isolated systolic hypertension). Klasyfikacja NT
została przedstawiona w Tabeli 3

Tabela 3. Klasyfikacja nadciśnienia
tętniczego na podstawie Wytycznych PTNT z 2019

Kategoria	Skurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)		Rozkurczowe ciśnienie tętnicze (mmHg)
Optymalne ciśnienie tętnicze	<120	i	<80
Prawidłowe ciśnienie tętnicze	120-129	i/lub	80-84
Wysokie prawidłowe ciśnienie tętnicze	130-139	i/lub	85-90
Nadciśnienie tętnicze I stopnia	140-159	i/lub	90-99
Nadciśnienie tętnicze II stopnia	160-179	i/lub	100-109
Nadciśnienie tętnicze III stopnia	≥180	i/lub	≥110
Izolowane skurczowe NT	≥140	i	<90

• Badania,
  które należy wykonać u chorych, u których lekarz rozpoznał  nadciśnienie tętnicze.

Osoba, u której
postawiano rozpoznanie NT powinna zostać poddana ocenie klinicznej,

na którą składa się szczegółowy,
ukierunkowany wywiad lekarski, badanie przedmiotowe oraz wybrane badania
dodatkowe, która można podzielić na podstawowe, dodatkowe i rozszerzone.
Eksperci zalecają, aby badania podstawowe wykonać u wszystkich chorych z NT,
zaś badania dodatkowe i rozszerzone w miarę dostępności i w zależności od
wskazań ustalonych przez lekarza.

Do badań podstawowych,
które należy wykonać u wszystkich chorych z NT należą:

• Morfologia
  krwi obwodowej
• Stężenie
  glukozy w osoczu na czczo lub testu obciążenia glukozą w przypadku wskazań
• Stężenie
  cholesterolu całkowitego, cholesterolufrakcji LDL i HDL, triglicerydów w
  surowicy
• Stężenie
  potasu, sodu i kwasu moczowego w surowicy
• Stężenie
  kreatyniny w surowicy (w połączeniu z szacunkową oceną GFR, niezbędnego
  wskaźnika do oceny funkcji nerek)
• Badanie
  ogólne moczu (z oceną osadu moczu)
• Aktywność
  ALAT w surowicy
• Stężenie
  TSH w surowicy
• 12-odprowadzeniowe
  badanie EKG

Bibliografia

Tykarski
A., Filipiak KJ, Januszewicz A i wsp. Zasady postępowania w nadciśnieniu
tętniczym – 2019. Wytyczne Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego. Nadciśnienie
Tętnicze w Praktyce 2019, tom 5, nr 1, strony: 1–86

Lek. Ewa Warchoł-Celińska
Klinika Nadciśnienia Tętniczego
Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie