Definicja - osobowość typu D





Pojęcie osobowość typu D zostało wprowadzone w 1995 r. przez psychologa holenderskiego Johana Denolleta z Uniwersytetu w Tillburgu. Na ten typ osobowości składają się negatywna emocjonalność i wycofanie społeczne. Osoby posiadające ten typ osobowości mają skłonności do przeżywania silnych emocji. Wśród nich można wymienić: lęk, gniew, wrogość czy irytacja oraz skłonność do unikania kontaktów społecznych z obawy przed brakiem aprobaty. Ponadto dominującą ich cechą jest tendencja do nieuzewnętrzniania swoich emocji i zachowań. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji kontaktu z innymi ludźmi z obawy przed odrzuceniem.





Charakterystyka osób z typem osobowości D.





Osoby z typem osobowości D mają tendencję do martwienia się o wszystko, do ciągłego napięcia, gniewu, pesymizmu, bycia nieszczęśliwymi, są nieśmiałe, nie lubią zmian, unikają ryzyka, mają niską samoocenę, odczuwają dyskomfort w obecności innych osób, nie nawiązują więzi międzyludzkich, nie potrafią dzielić się swoimi emocjami, mają wiele objawów somatycznych. Reagują na stres bezradnością i poczuciem beznadziejności, są egocentryczne i nastawione na realizację własnych potrzeb, ale mimo to nie potrafią przyjąć pomocy od innych, mają subiektywne odczucie braku wsparcia społecznego oraz poczucie zagrożenia. Wszystko to skutkuje skłonnością do depresji, niskim poziomem satysfakcji z własnego życia, poczuciem wyczerpania oraz zespołem wypalenia zawodowego.





Osobowość typu D a występowanie chorób





Nic zatem dziwnego, że ten typ zachowania wiąże się z występowaniem wielu chorób. Do tych chorób należą: choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, choroby nowotworowe, astma oskrzelowa, depresja i łuszczyca.





Osoby z tym typem osobowości mają 4-krotnie większe ryzyko choroby wieńcowej. Negatywne emocje, które w sobie tłumią, oddziaływają na zdrowie w sposób pośredni poprzez podejmowanie zachowań antyzdrowotnych. Należą do nich: skłonność do nałogów (palenie tytoniu, nadmierne spożycie alkoholu), czy zachowania ryzykowne. W stanie choroby nie stosują się do zaleceń lekarskich. Negatywne emocje działają również bezpośrednio aktywując oś podwzgórze-przysadka-nadnercza t.z.w. oś stresu.Uwolnione w wyniku tej aktywacji hormony powodują wzrost ciśnienia tętniczego krwi i częstości rytmu serca (aminy katecholowe), oraz wzrost stężenia glukozy i zaburzenia układu immunologicznego (glikokortykosteroidy).





Pacjenci o osobowości typu D są dużo trudniejszymi pacjentami. Cechują się gorszym stanem psychicznym, depresją, zgłaszają dużo więcej objawów somatycznych. Nie stosują się oni także do zaleceń lekarzy, co znacząco utrudnia proces leczenia.





Dowiedziono, że u osób z chorobami układu krążenia i typem osobowości D w porównaniu do osób z innym typem osobowości, częściej występują zaburzenia emocjonalne (lęk, depresja). Częstsze są również ponowne zawały serca, hospitalizacje. Osoby te charakteryzują się gorszą jakością życia, mniejszymi korzyściami z leczenia i częściej umierają z powodu chorób układu krążenia.





Liczba osób z osobowością typu D





W populacji ogólnej częstość osób z typem osobowości D oceniana jest średnio na około 21% do 33%. W populacji osób z chorobami układu krążenia to 28-53%. Około 43% osób cierpiących na przewlekły ból charakteryzuje się typem osobowości D. Aż 57% to osoby z fibromialgią (choroba charakteryzującą się przewlekłym uogólnionym bólem mięśni i stawów z występowaniem tzw punktów tkliwych).





Do oceny występowania osobowości typu D używa się m.in. kwestionariusza DS14 (pacjent wypełnia sam). Składa się on z 2 podskal, z których jedna ocenia występowanie zaburzeń emocjonalnych, a druga wycofanie społeczne.





Dr n. med. Jerzy Piwoński





Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia i Promocji Zdrowia, Narodowy Instytut Kardiologii









O typie osobowości A i B możesz przeczytać tutaj.



Istnieje wiele definicji osobowości. Należy do nich typ osobowości A i B. Wg niektórych osobowość to zbiór właściwości psychicznych, które wpływają na charakterystyczne wzorce zachowania człowieka, niezmienne niezależnie od czasu i sytuacji. Inni definiują osobowość jako zespół względnie trwałych cech psychicznych osoby, różniących ją od innych osób, lub charakterystyczny sposób reagowania i wchodzenia w interakcje ze środowiskiem. Istotne jest to, że osobowość ma bardzo duży wpływ na sposób w jaki radzimy sobie ze stresem.





Niektórzy uważają, ze prekursorem typów osobowości był Hipokrates, który uważał że ciało ludzkie zawiera 4 podstawowe płyny (krew, żółć, śluz i czarna żółć), a temperament człowieka (sangwinik, choleryk, flegmatyk czy melancholik) zależy od tego, który z nich w organizmie jest w przewadze. W literaturze naukowej można spotkać się z typami osobowości A, B, C i D. Sposób radzenia sobie ze stresem wynikający z posiadanych cech psychologicznych, zaliczających daną osobę do określonego typu osobowości, może mieć związek z chorobami układu krążenia lub nowotworami.





Typ osobowości A





Koncepcję wzoru zachowania A wysunęli pod koniec lat 50-tych ubiegłego stulecia dwaj kardiolodzy kalifornijscy M. Friedman i R. H. Rosenman, którzy na podstawie obserwacji klinicznych pacjentów z chorobą wieńcową doszli do wniosku, że w okresie przed chorobą, wielu z nich wyróżniało się określonym sposobem zachowania, który nazwali typem osobowości A. Ludzie ci funkcjonowali w ciągłym pośpiechu, mieli tendencję do osiągania jak największej liczby celów w jak najkrótszym czasie. Charakteryzowali się nadmierną ambicją, dążeniem do perfekcji, zamiłowaniem do rywalizacji, tendencją do dominacji, wrogością lub niechęcią wobec otoczenia. Związanym z tym są brak prawidłowych więzi społecznych, oraz konfliktowością. Ponadto osoby o wzorze zachowania A to osoby energiczne, wybuchowe, szybko chodzą, szybko mówią, mają tendencję do przerywania rozmówcy, mają napięte mięśnie twarzy i zaciśnięte dłonie.





Typ osobowości A dotyczy nie tylko dorosłych, ale także dzieci i młodzieży. Na świecie prowadzono badania w kierunku dziedziczenia typów osobowości, ale nie wykazano genetycznych uwarunkowań wzoru zachowania A.





W życiu codziennym osoby o wzorze zachowania A są bardziej obciążone emocjonalnie w porównaniu do osób o typie B. Wiadomo, ze wzrost napięcia emocjonalnego powoduje nie tylko wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Sprzyja także nieprawidłowemu żywieniu, nałogom jak palenie tytoniu czy nadużywanie alkoholu. Może wiązać się z mniejszą aktywnością fizyczną w związku z nadmiarem obowiązków i brakiem czasu na rekreację oraz może prowadzić do bagatelizowania pierwszych objawów choroby z powodu nadmiernego nastawienia na aktywność zawodową. Wszystko to ma wpływ na występowanie chorób układu krążenia, a w szczególności choroby wieńcowej. Nadmierna aktywność hormonalna związana z permanentnym napięciem emocjonalnym prowadzi nie tylko do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi. Zwiększa także zużycia tlenu przez tkanki i wzrostu agregacji (zlepiania się) płytek krwi. Może to powodować zakrzepy w naczyniach, w tym w naczyniach wieńcowych. WHO ostatecznie uznało wzór zachowania A za niezależny czynnik ryzyka choroby wieńcowej.





Typ osobowości B





Osoby o tym typie osobowości stanowią przeciwieństwo typu A. Są one również ambitne, ale nie nadmiernie. Są cierpliwe, uważne, nastawione raczej na współpracę niż na rywalizację, potrafią panować nad emocjami, są postrzegane jako koleżeńskie. Osoby te doświadczają znacznie mniej życiowego stresu niż osoby o typie osobowości A. Można powiedzieć, że „nie walczą z otaczającym światem”. Ten typ osobowości nazywany jest „zdrowym”.





W jaki sposób określa się typ osobowości?





Do badania typu osobowości używa się, opracowanego przez zespół Jenkinsa w latach 70-tych, zmodyfikowanego kwestionariusza Jenkinsa (JAS)Który ma 3 podskale (H – określa zaangażowanie w wykonywane czynności, stosunek do życia, tendencję do współzawodniczenia; J – wyraża stopień oddania sprawom zawodowym; S – dotyczy dynamiki zachowania – szybka mowa, niecierpliwość, irytacja).





W badaniach Pol-MONICA Warszawa populacji mieszkańców Warszawy w wieku 35-64 lata. Przeprowadzono je w latach 80 i 90-tych ubiegłego stulecia z użyciem kwestionariusza JAS. Stwierdzono występowanie typu zachowania A u 39% mężczyzn i 35% kobiet.





Dr n. med. Jerzy Piwoński





Więcej o typie osobowości A i B możesz przeczytać tutaj.




https://www.youtube.com/watch?v=n9swD3JU6q8




dr n. o zdr. Anna Mierzyńska





kierownik Pracowni Psychologii Klinicznej w Klinice Rehabilitacji Kardiologicznej i Elektrokardiologii Nieinwazyjnej





Narodowy Instytut Kardiologii
Stefana kardynała Wyszyńskiego
Państwowy Instytut Badawczy








https://www.youtube.com/watch?v=wh8MbBvgces




dr n. o zdr. Anna Mierzyńska





psycholog kliniczny





Narodowy Instytut Kardiologii
Stefana kardynała Wyszyńskiego
Państwowy Instytut Badawczy








https://www.youtube.com/watch?v=V4JU942bTDE




dr n. o zdr. Anna Mierzyńska





psycholog kliniczny

Narodowy Instytut Kardiologii
Stefana kardynała Wyszyńskiego
Państwowy Instytut Badawczy






Skip to content