WPŁYW PALENIA TYTONIU NA SERCE
Skutki zdrowotne palenia tytoniu kojarzą się większości osób z z astmą, przewlekłą oskrzelową chorobą płucną oraz nowotworami. Dotyczy to zwłaszcza nowotworów układu oddechowego. Nie można jednak zapominać, że układ krążenia jest również w bardzo istotny sposób narażony na skutki tego nałogu. Powoduje to głównie działanie nikotyny, tlenku węgla, wolnych rodników, będących składnikami dymu tytoniowego, oraz substancji prozapalnych. Co więcej palenie tytoniu jest uznawane za jeden z trzech głównych czynników ryzyka chorób układu krążenia. Wśród tych czynników można wymieć oprócz nadciśnienia tętniczego i podwyższonego stężenia cholesterolu. Bierne wdychanie dymu tytoniowego przez osoby z otoczenia palaczy jest również szkodliwe. Wg Światowej Organizacji Zdrowia bierne palenie zabija w ciągu roku około 900 tysięcy osób niepalących1.
SKŁADNIKI DYMU TYTONIOWEGO
W dymie tytoniowym znajduje się ponad 7 tys. związków chemicznych, w tym 250 szkodliwych, a około 70 z nich to substancje rakotwórcze. Dla powstawania chorób układu krążenia największe znaczenie mają;
NIKOTYNA powoduje zwiększenie stężenia hormonów stresu tzw katecholamin (po wypaleniu 1 papierosa stężenie adrenaliny wzrasta o 150%), co prowadzi do wzrostu stężenia glukozy, przyspieszenia częstości rytmu serca. Dodatkowo palenie tytoniu podnosi ciśnienie tętnicze krwi, oraz zapotrzebowanie na tlen. Jego dostarczenie jest utrudnione z powodu jednoczesnego skurczu naczyń krwionośnych. Ponadto nikotyna zwiększa skłonność płytek krwi do sklejania się, co może prowadzić do powstawania skrzeplin w naczyniach.
TLENEK WĘGLA (czad) ma bardzo duże powinowactwo do hemoglobiny, czyli czerwonego barwnika zawartego w krwinkach czerwonych. Jego rolą jest transport tlenu do tkanek. Czad łączy się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę. Tym samym u intensywnych palaczy wyłącza około 15% hemoglobiny z przenoszenia tlenu do tkanek. Dodatkowo uszkadza śródbłonek czyli wewnętrzną warstwę komórek ściany naczynia. Sprzyja to powstawaniu blaszki miażdżycowej. U osób niepalących około 1% hemoglobiny występuje w postaci karboksyhemoglobiny, u osób umiarkowanie palących około 5%, a u intensywnych palaczy około 15%.
Palenie tytoniu jest jednym z najważniejszych źródeł WOLNYCH RODNIKÓW TLENOWYCH, które uszkadzają ścianę naczyń, sprzyjają utlenianiu LDL-cholesterolu i penetracji lipidów do ściany naczyniowej, czego wynikiem jest tworzenie blaszki miażdżycowej oraz powstawanie skrzeplin przyściennych.
Ponadto w układzie oddechowym, na skutek drażnienia przez substancje zawarte w dymie tytoniowym, powstaje stan zapalny. Dodatkowo wytwarzane przez krwinki białe substancje (cytokiny prozapalne) uszkadzają ściany tętnic. Zmniejszają przez to odporność już istniejących blaszek miażdżycowych na uszkodzenie, co może skutkować powstawaniem zakrzepów w miejscu uszkodzonej blaszki.
SKUTKI PALENIA TYTONIU
W efekcie przewlekłe, palenie tytoniu może prowadzić do rozwoju wielu chorób układu krążenia. np choroba niedokrwienna serca i zawał serca, nadciśnienie tętnicze (dodatkowo palenie papierosów pogarsza skuteczność leków obniżających ciśnienie tętnicze krwi), zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń (choroba Burgera). Oprócz rzucenia palenia, warto pomyśleć o zwiększeniu aktywności fizycznej.
1 http://www.who.int/mediacentre/events/2018/world-no-tobacco-day/en/
Dr n. med. Aleksandra Piwońska
Zakład Epidemiologii, Prewencji Chorób Układu Krążenia i Promocji Zdrowia
Narodowy Instytut Kardiologii w Warszawie